Amnesty International biyyoonni adda addaa waltajjii addunyaa irratti argaman garee qorattoota Dhaabbata Mootummoota Gamtoomanii kanneen sarbama mirga namoomaa Itoophiyaa keessatti raawwataman qorachuuf aangoo qaban qorannoo murteessaa isaanii akka itti hin fufne fashaleessuun haqaa gufachiisaniiru jechuun falma.
Dhaabbanni falmii mirga namoomaa kun, Dhaabbanni Mootummoota Gamtoomanii yeroon xumuraa kaadiree qorattoota mirga namoomaaf ramadame akka xumuramu labsuun kan kakaase, gabaasa of eeggannoodhaan bal’aa ta’e baaseen yaaddoo isaa ibseera.
Komishiniin Qorattoota Mirgoota Namoomaa Idil-addunyaa Dhaabbata Mootummoota Gamtoomanii (ICHREE) dhiittaa mirga namoomaa walitti bu’iinsa Kaaba Ityoophiyaa irraa madde irratti qorannoo bal’aa gaggeessuuf kaayyoo ifa ta’een waamame.
Itti aansuunis, waggaa tokkoof qorannoo of kenne hordofuun, komishinichi walgahii 54ffaa Mana Maree Mirgoota Namoomaa Dhaabbata Mootummoota Gamtoomanii irratti cufamuu isaa irra ga’eera.
Amnesty International dhaabbati gaariin kun akka tasaa addaan cituu isaaf, keessumaa dhiittaan mirga namoomaa fi diinummaan Itoophiyaa keessatti osoo hin hir’atin itti fufee waan jiruuf, gantummaa hamaa miidhamtoota miidhamaniif ta’uu isaa ilaaluun ni gadda.
Komishiniin kun akka qaama mirga namoomaa eeguuf of kenneetti, sarbama mirga namoomaa qorannoo bal’aa gaggeessuu fi itti gaafatamummaa fudhatan bu’aa malu akka isaan mudatu gochuuf qaama adda ta’e qofa ta’ee dhaabata.
Kanas ta’e sana mootummaan Itiyoophiyaa amma yeroo kamiyyuu caalaa waadaa hin sochooneen mirga namoomaa kabachiisuu fi kabachiisuuf qophaa’uu isaa eega.
Gareen Dhaabbata Mootummoota Gamtoomanii dhimma mirga namoomaa Itiyoophiyaa qorachuuf itti kenname dhaabbachuu isaa booda, Ministirri Dhimma Alaa Itiyoophiyaa ibsa miidiyaa hawaasaa dabarsuudhaan Imaammata Haqaa Ce’umsaa hojiirra ooluu dhiyeenya akka jiru mirkaneesse.
Bu’uura kanaan mootummaan Itoophiyaa itti gaafatamummaa kabachiisuu, araara guddisuu, fi haasaa biyyoolessaa hunda hammate irratti bobba’uuf waadaa gale cimsee ibsa.
Guddina kana ilaalchisee, komishiniin Dhaabbata Mootummoota Gamtoomanii Itoophiyaa keessatti argamuun akka waan hin barbaachifneetti fudhatamee, kanaanis, haalameera.
Murteen mootummaa Itoophiyaa kun dhaabbilee mirga namoomaa adda addaatiin mufannaa guddaa keessa galeera.
Qaamolee biyya alaa ergama isaanii akka dheeressuuf garee qorannoo kana irratti dhiibbaa taasisaa turan keessaa Gamtaan Awurooppaa ture. Haa ta’u malee, ejjennoon isaanii yeroo dhiyoo asitti mootummaa Itoophiyaa waliin walitti dhufeenya qabaniin wal qabatee sagalee caalaatti gad-bu’aa qabateera.
Inumaayyuu Gamtaan Awurooppaa torbee kana keessa Itoophiyaaf gargaarsa namoomaa akka kennu ifoomseera.
Human Rights Watch dabalatee gareewwan falmii mirga namoomaa adda addaa, dhiittaan mirga namoomaa jalqaba Tigraay keessatti daangeffame amma naannoo Oromiyaa fi Amaaraatti babal’ateera jechuun, aangoo komishinichaa akka dheeratu waamicha dhiyeessan irratti sagalee guddaa dhageessisaniiru.
Biyyoonni miseensa Mana Maree Mirgoota Namoomaa Dhaabbata Mootummoota Gamtoomanii keessa jiran, rakkoon mirga namoomaa Itoophiyaa keessatti hammaataa dhufe beekus, yeroo qorannoo komishinichaa dheeressuu dadhabuun isaanii Amnesty International akka isaan mufachiise ibsaniiru. Gocha dhabuun akkasii akka rakkina mirga namoomaa mudateef dhimmamuu dhabuu nama yaaddessu ta’ee fudhatama.
Komishiniin Ogeeyyii Dhiittaa Mirga Namoomaa qoratan xumura isaa guyyaa tokko qofa dura Onkoloolessa 3, 2023 ibsa bal’aa baaseen haala mirga namoomaa Itoophiyaa bal’inaan ibseera.
"Gochoonni ajjeechaa fi yakkoonni ciccimoon Itoophiyaa keessatti itti fufaniiru," jechuun ibsichi mirkaneessee jira.
Fulbaana 18, 2023 haasaa Mana Maree Mirgoota Namoomaa Dhaabbata Mootummoota Gamtoomaniif taasisaniin, sarbamni mirga namoomaa naannoo Tigraay qofa keessatti kan daangeffame osoo hin taane sadarkaa biyyaatti akka guddate hubatamee ture.
Komishinichi sirna haqaa ce’umsaa dadhabaa ta’e balaaleffachuun, sarbama mirga namoomaa qorachuu fi seeratti dhiheessuuf carraaqqiin gahaa hin taasifne jechuun mootummaa Itoophiyaa ceepha’eera.
Amnesty International rakkoon kun naannootti dhufuu danda’u irratti yaaddoo qabaachuu ibsuun, gara kibba Afrikaatti babal’achuu akka danda’u akeekkachiiseera. Ityoophiyaa keessatti namootni dhuunfaa miliyoonaan lakkaa’aman dhiittaa mirga namoomaatiin akka kufan cimsanii dubbataniiru.
 dhimma Itoophiyaa qoratanii goolabuun 'miidhamtoota ganuudha- Amnistii){kind=link}