Vilaadmiir Puutiin karoora qabxii 12 qabu kan Xi Jinping ''rakkoo cimaa Yukireen keessa jiru furuuf'' irratti mari'achuu isaanii dubbataniiru, daawwannaa pirezidaantiin Chaayinaa Moskootti taasisan irratti.
Hoggantoonni kunneen ''michuu jaallatamaa'' jedhanii yeroo wal waaman Mr Puutiin ''yeroo hunda adeemsa mariidhaaf banaadha,'' jedhan.
Chaayinaan karoora waraana kana xumuruuf ji'a darbe baafte - kunis ''diinummaa dhaabuu'' fi marii nagaa deebi'anii jalqabuu dabalata.
Garuu Jimaata darbe US karoorri nagaa kun ''tooftaa dhaabuu'' ta'uu akka danda'u akeekkachiifteetti.
Ministirri Dhimma Alaa Ameerikaa Antony Blinken akka jedhanitti, “Addunyaan tarkaanfii tooftaa Raashiyaan, Chaayinaan ykn biyyi biraa kamiinuu deeggaramuun, haala mataa isheetiin waraana kana dhorkuuf gowwoomfamuu hin qabdu” jedhan.
Chaayinaan Raashiyaaf deeggarsa akkamii kennaa jirti?
Xii fi Puutiin walgahii isaanii Moskoo irraa waan barbaadan
Karoorri Chaayinaa Raashiyaan Yukireen keessaa bahuu akka qabdu addatti hin dubbanne - kunis Yukireen marii kamiifuu haal-duree ta'ee cimsitee dubbatteetti.
Kanaa mannaa, "abbaa biyyummaa biyyoota hunda kabajuu" jechuun dubbateera, "qaamni hundi hubannoo qabaachuu fi of qabuu qabaachuu" fi "haala jiru suuta suutaan hir'isuu" jechuun ibseera.
Karoorri kun itti fayyadama "qoqqobbii gama tokkoon" balaaleffateera - akka qeeqa haguuggii michoota Yukireen biyyoota dhihaa irratti raawwatamutti ilaalama.
Isniina kaleessaa baandiin waraanaa tokko Mr Xiif gara Moskootti simannaa ho'aa taasiseera. Mr Puutiin Chaayinaan ''seera bu'uuraa haqaa kabajuu'' fi ''biyya hundaaf nageenya hin qoodamne'' dhiibuun ishee jajataniiru.
Deebiin Mr Xi Mr Xiin Mr Putiinitti akka himanitti: "Hoggansa cimaa keessan jalatti Raashiyaan guddina badhaadhina ishee keessatti tarkaanfii guddaa galmeessiteetti. Ummanni Raashiyaa deeggarsa cimaa akka isiniif kennuu itti fufu amantaa guddaan qaba."
Obbo Xiin osoo hin dhufin dura, Mr Puutiin gaazexaa Chaayinaa People's Daily jedhamu irratti akka barreessanitti, saboonni lamaan imaammata Ameerikaa ''aggaammii'' ta'een akka hin dadhabne.
Ifatti hoggantoonni Yukireen Chaayinaa waliin waan waloo qaban - abbaa biyyummaa fi qulqullina naannoo kabajuu cimsanii ibsaa turaniiru.
Garuu akka dhuunfaatti walgahii - ykn bilbilaan - Pirezidaantii Volodymyr Zelensky fi Mr Xi gidduutti akka taasifamuuf lobbiin taasisaa turaniiru.
Sodaan Kiiv keessatti jiru, deeggarsi Chaayinaan Raashiyaaf gootu - yeroo ammaa teeknooloojii fi daldalaa irratti hundaa'e - waraana ta'uu mala, kunis dhukaasa meeshaa waraanaa dabalatee ta'uu mala.
Barreessaan Mana Maree Nageenyaa fi Ittisa Biyyaalessaa Yukireen Oleksiy Danilov, “Chaayinaan ifatti meeshaa waraanaa Raashiyaaf dhiyeessuuf yoo sochoote, qabatamaan waldhabdee gama weerartuu kanaan hirmaachaa jirti,” jedhan.
Hariiroo Raashiyaa waliin qabdu tasgabbeessuun faayidaa Beejiing kan daangaa kiiloo meetira 4,300 (maayilii 2,700) waliin qabdu tasgabbeessuun faayidaa guddaa ture jedhan qorataan Chaayinaa Chatham House Yu Jie.
Raashiyaan dinagdee guddaa Beejiing madda boba’aa yoo taatu, US dura dhaabbachuuf akka michuutti ilaalama.
Aadde Yu itti dabaluudhaan, Mr Xiin Iraanii fi Sa’uudii Arabiyaa gidduu seenuun reefuu injifannoo dippilomaasii galmeessisuun isaanii amma hariiroo dippilomaasii eegalaniiru jedhan.
Kun carraa Raashiyaa fi Yukireen gidduutti gidduu seenuuf jiru qorachuuf carraa ta'uu danda'a.
Mr Xi qurxummii nelma laga Pechora kaaba Raashiyaa irraa argamu, soorata aadaa nyaata galaanaa Raashiyaa fi paankeekii quail waliin - wayinii Raashiyaa cinatti - nyaata torbaa ni nyaatamu.
Dubbi himaan pirezidaantichaa Dimitiri Peeskov gocha Moskoo Yukireen keessatti irbaata irratti raawwatte irratti ''ibsi bal'aan'' akka kennamu ibsaniiru. Jilli Raashiyaa fi Chaayinaa boru - guyyaa ijoo daawwannaa kanaa ni mari'atu.
Walgahiin isaanii kun kan dhufe Manni Murtii Yakkaa Idil-addunyaa (ICC) pirezidaantii Raashiyaa himannaa yakka waraanaatiin walqabatee ajaja hidhaa erga kenneen guyyoota muraasa booda.
Kana jechuun Mr Putiin teeknikaan biyyoota 123 keessatti to'annoo jala ooluu danda'u jechuudha - Chaayinaanis ta'e Raashiyaan tarree sana keessa hin jiran ta'us.
Labsii ICCn bahee booda dafee gara Moskootti imala gochuun Chaayinaan gocha hammeenyaa Yukireen keessatti raawwatameef ''Kremlin itti gaafatamuuf itti gaafatamummaa akka hin qabne'' akka itti dhaga'amu agarsiisa jedhan Mr Blinken.
Hoggantoonni biyyoota dhihaa Fulbaana darbe irraa eegalee Raashiyaan weerara guutuu Yukireen irratti raawwatte hordofee adda baasuuf yaalii taasisaa turan.
Garuu waliigaltee addunyaa uumuu hin dandeenye, Chaayinaan, Hindii fi biyyoonni Afrikaa hedduun Obbo Puutiin balaaleffachuu irraa duubatti jedhan.
